Przesłanki odwołania kary grzywny na raty
Ustawodawca w art. 50 k.k.w przewidział dwie podstawy odwołania rozłożenia kary grzywny na raty:
- podstawa obligatoryjna (tj. Sąd musi) odwołania rozłożenia kary grzywny na raty zachodzi jeżeli ujawnią się nowe lub poprzednio nieznane okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia.
A zatem Sąd będzie zobligowany do wydania postanowienia o odwołaniu rozłożenia kary grzywny na raty jeśli po wydaniu postanowienia o rozłożeniu kary grzywny na raty ujawnią się takie okoliczności, które będą wskazywać na brak zasadności uprzedniego rozstrzygnięcia- np. okaże się, iż skazany dysponował w dacie wydania postanowienia o rozłożeniu kary grzywny na raty wystarczającym majątkiem i mógł jednorazowo uiścić całą grzywnę.
- podstawa fakultatywna (tj. Sąd może, ale nie musi) odwołania rozłożenia kary grzywny na raty zachodzi wówczas, gdy skazany uchybił terminowi płatności choćby jednej raty, chyba, że wykaże, iż nastąpiło to z przyczyn od niego niezależnych. Tym samym ustawodawca wprowadza domniemanie, iż uchybienie płatności nastąpiło z przyczyn zależnych od skazanego.
A zatem Sąd może wydać postanowienie o odwołaniu rozłożenia kary grzywny na raty jeśli skazany uchybił terminowi płatności choćby jednej raty ( przy czym w doktrynie wskazuje, że nie spłacenie całej raty w terminie a tylko jej części również stanowi podstawę fakultatywną do wydania postanowienia o odwołaniu rozłożenia kary grzywny na raty).
Jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny w Lublinie: o prawidłowym wywiązywaniu się z obowiązku uiszczania grzywny w częściach można mówić jedynie wówczas, gdy skazany płaci je w terminie i w wysokości ustalonych w postanowieniu o rozłożeniu grzywny na raty. Każde odstępstwo od treści orzeczenia w tym przedmiocie dokonane samodzielnie przez skazanego jest równoznaczne z uchybieniem terminowi płatności raty[…]” (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 25 stycznia 2012 r., LEX 121084)
Odwołania rozłożenia kary grzywny na raty skazany może uniknąć jedynie, gdy wykaże, iż uchybienie terminowi płatności raty nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych. W orzecznictwie słusznie wskazuje się, iż: „przepis art. 50 § 2 k.k.w. zawiera domniemanie, iż uchybienie w płatności raty grzywny następuje z przyczyn zależnych od skazanego. Sąd nie musi zatem z urzędu ustalać przyczyn tego uchybienia i ma prawo odwołać rozłożenie grzywny na raty w oparciu tylko o stwierdzony fakt jego zaistnienia. W tym zakresie sąd ma jedynie obowiązek dopełnić wszystkich wymogów procesowych, które umożliwiają skazanemu obronę przez wykazanie, że nie płacił rat z przyczyn od siebie niezależnych. Ciężar dowodu co do przyczyn uchybienia płatności rat grzywny spoczywa więc na skazanym.” (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 7 września 2011 r. w sprawie o sygn. akt II AKzw 880/11).
A zatem to skazany jest zobowiązany do wskazania Sądowi okoliczności i odpowiednich dowodów potwierdzających, iż uchybienie w płatności rat nastąpiło z przyczyn od niego zależnych tj. np. z powodu zdarzeń losowych (których skazany nie mógł przewidzieć), choroby (w szczególności długotrwałej, skutkującej np. obniżeniem wynagrodzenia/dochodów etc.), utraty pracy etc.
Słusznie wskazuje się w orzecznictwie, iż: „za nieodwoływaniem rozłożenia grzywny na raty nie może przemawiać ogólne twierdzenie skazanego, iż jego rodzina boryka się problemami finansowymi. Trudna sytuacja materialna skarżącego rozważana była już w chwili wydania orzeczenia o rozłożeniu grzywny na raty i stanowiła jego podstawę. Wydając orzeczenie o rozłożeniu grzywny na raty, sąd posiadał również informację dotyczącą obowiązku odbycia przez skazanego kary pozbawienia wolności. Ponowne uwzględnienie i odmienna ocena powyższych okoliczności w postępowaniu w przedmiocie odwołania rozłożenia kary grzywny na raty nie jest dopuszczalna. Fakt osadzenia w zakładzie karnym oraz stanowiący jego typową konsekwencję fakt pogorszenia się sytuacji materialnej osób dla skazanego najbliższych, nie mogą być zakwalifikowane do okoliczności od skazanego niezależnych. Stanowią one bowiem konsekwencję popełnienia przez niego przestępstwa, a więc świadomego i dobrowolnego naruszenia przepisów prawa karnego.” (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 7 września 2011 r. w sprawie o sygn. akt II AKzw 880/11).
Tryb odwołania rozłożenia kary grzywny na raty
Postanowienie w przedmiocie odwołania rozłożenia kary grzywny na raty następuje na posiedzeniu, o którym strony nie muszą być powiadomione. Powyższe postanowienie jest zaskarżalne zażaleniem.
Konsekwencje odwołania rozłożenia kary grzywny na raty
W przypadku, gdy postanowienie o odwołaniu rozłożenia kary grzywny na raty stanie się prawomocne (tzn. po upływie terminu na wniesienie środka zaskarżenia w postaci zażalenia lub na skutek utrzymania w mocy postanowienia po rozpoznaniu przez Sąd w/w środka) postępowanie wykonawcze będzie z powrotem kontynuowane. A zatem możesz się spodziewać otrzymania wezwania do zapłaty. Jak wynika z mojego doświadczenia takie wezwanie może być skierowane do Ciebie zarówno w odrębnym piśmie już po uprawomocnieniu się postanowienia o odwołaniu rozłożenia kary grzywny na raty, jak i może być zamieszczone w samym w/w postanowieniu.
Nadto Sąd może rozważyć, zamiast wszczęcia postępowania egzekucyjnego, wydanie postanowienia o zarządzeniu wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności np. gdy z analizy sytuacji skazanego wynika, iż przeprowadzenie egzekucji byłoby niecelowe.
